مهمترین ساختار جامعه برای پیشگیری از اعتیاد، محیط خانواده است، اغلب متون علمی و پژوهش ها نشان داده اند که ارتباط موثر و به دور از سرزنش و تحقیر، عامل مهم و محافظت کننده ای در پیشگیری از اعتیاد فرزندان است.

بیشتر والدین از تاثیرات مخرب سرزنش و تحقیر بر روی فرزندان آگاهی دارند، اما یک سوال از شما والدین:

آیا در عمل می توانید بدون سرزنش و تحقیر نکردن با فرزندتان رفتار کنید؟ یعنی اهل عمل هستید یا فقط گفتار؟

در اتاق مشاوره به دفعات، این جمله از والدین شنیده می شود: «می دانم سرزنش کردن بد و بی تاثیر است، اما وقتی فرزندم رفتار اشتباهی را انجام می دهد، از سر عادت یا خشم او را سرزنش می کنم»

بنابراین برای ارتباط بدون تهدید و سرزنش، فقط داشتن آگاهی و دانش کافی نیست و والدین باید با تمرین و ممارست مداوم، بتوانید به شکل درست عمل کنند.

راهکارهای زیر می تواند کمک کننده باشد:

به دنبال انگیزه و دلیل قوی برای تغییر رفتارتان باشید:

به عواقب بد سرزنش و تحقیر از جمله اعتماد به نفس بسیار پایین، اختلافات خانوادگی، تامین نیاز عاطفی از دوستان ناآگاه، روابط خارج از خانواده و گرایش به آسیب های اجتماعی مثل بزهکاری و اعتیاد فکر کنید.

در مورد چرخه معیوب سرزنش کردن، فکر کنید:

سرزنش کردن سبب ایجاد این فکر و باور در فرزند می ‌شود که «من ناتوانم و کاری از دستم بر نمی آید»، در نتیجه به دلیل نداشتن اعتماد به خود، رفتار خطا را دوباره تکرار می کند. والدین با تکرار رفتار خطای فرزند، اینطور فکر می کنند که «فرزندشان قصد لجاجت و سرکشی دارد» و در نتیجه با سرزنش کردن مجدد، آنها را تنبیه تا خشم برانگیخته شده خود را فروکش کنند و در صورت تغییر نکردن، این چرخه معیوب همچنان ادامه پیدا می کند.

ماشه چکان رفتارهای خود را شناسایی کنید و از قبل، خود را برای مواجهه با آن موقعیت آماده کنید:

با یادداشت برداری و تمرکز بر رفتارتان، دقت کنید که برای کدام رفتار، چه زمانی و کجا از تکنیک سرزنش کردن استفاده می کنید؟ به عنوان مثال «وقتی از سر کار به خانه بیایم و اتاق نامرتب دخترم را ببینم، او را سرزنش و تحقیر می کنم» در اینگونه مواقع تمرین کنید چکار کنید و چه بگویید که به دور از تحقیر و سرزنش باشد.

از فرزندتان در حد توانایی های خودش انتظار داشته باشید:

او را با هیج کس مقایسه نکنید، حتی دوقلوهای همسان هم تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. مقایسه کردن، مشکلات رفتاری کودکان را بیشتر می کند.

کمال گرا نباشید:

این طرز فکر که «فرزندم باید بی عیب و نقص باشد و اشتباهی نکند» یک خطای فکری است که باید آن را تصحیح کنیم. فرزند ما در حال رشد و یادگیری است، به او حق دهیم که در رفتارهایش خطا داشته باشد.

برای کاهش رفتارهای خطای فرزندتان، با او صحبت کنید:

صبورانه با تکرار انتظارات و رفتار صحیح به او برای تغییر کمک کنید.

به جای سرزنش رفتارهای منفی از تکنیک تشویق رفتارهای مثبت استفاده کنید:

هر روز صبح این جمله را تکرار کنید که «امروز می خواهم به دور از سرزنش و تحقیر، رفتارهای مثبت فرزندم را ببینم و او را تقویت کنم». به عنوان مثال «وقتی از سرکار به خانه آمدم به جای تمرکز بر اتاق نامرتب فرزندم، به تکالیف درسی انجام شده توجه کردم و او را تشویق کردم»

به طور مرتب رفتار خود را ارزیابی کنید:

هر شب، میزان تغییر خود را ارزیابی کنید که تا چه حد موفق بوده اید؟ بهترین شیوه ارزیابی، ثبت رفتارهای خود بر روی کاغذ است، در صورت موفق بودن به خود جایزه دهید.

احساس گناه نداشته باشید:

همیشه در فرایند تغییر رفتار، احتمال شکست وجود دارد. این طبیعی است که در جریان تغییر رفتار گاهی شکست بخوریم. در صورت شکست، به این فکر کنیم که نسبت به روزها و هفته های قبل چقدر تغییر کرده ایم. احساس گناه انرژی ما را برای ادامه فرایند تغییر کم می کند.

در صورت بروز مشکل از روانشناس کمک بگیرید:

بدیروانشناسان مراکز خدمات جامع سلامت به صورت رایگان خدمات مشاوره ای و آموزش مهارت های فرزندپروری به شما والدین ارائه می دهند. برای ارتباط با روانشناس مرکز خدمات جامع سلامت کافی است به پزشک خانواده خود مراجعه کنید./105

«فریبا رضایی» مدیرگروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر